Bài giảng dạy học trên truyền hình Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 84: Thuyết minh về một danh lam thắng cảnh

cfxfghgjmjhgfdf 
Tiết 84- THUYẾT MINH VỀ MỘT DANH LAM THẮNG CẢNH 
Môn: Ngữ văn 8 
01 
02 
03 
MỤC TIÊU 
Kiến thức : 
- Đặc điểm, cách làm bài văn thuyết minh về một danh lam thắng cảnh 
Kĩ năng : 
- Quan sát, đọc tài liệu, tra cứu, thu thập, ghi chép những tri thức khách quan về đối tượng để sử dụng trong bài văn thuyết minh về danh lam thắng cảnh 
- Tạo lập một văn bản thuyết minh hoàn chỉnh 
Thái độ : 
- Yêu thích, say mê khám phá các cảnh đẹp 
- Bồi đắp tình yêu quê hương đất nước 
I. GIỚI THIỆU VỀ MỘT DANH LAM THẮNG CẢNH 
Văn bản “ Hồ Hoàn Kiếm và đền Ngọc Sơn ” (SGK Trang 33,34) 
 1. Nội dung và phương pháp thuyết minh: 
I. GIỚI THIỆU VỀ MỘT DANH LAM THẮNG CẢNH 
Văn bản “Hồ Hoàn Kiếm và đền Ngọc Sơn” (SGK Trang 33,34) 
Nguồn gốc hình thành, lịch sử các tên gọi 
Đoạn 1: 
	 Nếu tính từ khi hồ Hoàn Kiếm còn là một đoạn của dòng cũ sông Hồng để lại, sau khi sông chuyển dòng thì tới nay hồ đã có đến vài nghìn tuổi. Nhưng cái tên Hoàn Kiếm thì mới có từ năm thế kỉ nay. Trước đó, hồ có tên là Lục Thủy vì nước hồ bốn mùa xanh ngắt. Tới thế kỉ XV có tên Hoàn Kiếm do Lê Lợi trả gươm. Truyện kể rằng khi Lê Lợi còn ở Lam Sơn có bắt được một thanh gươm. Gươm ấy luôn ở bên ông trong suốt mười năm chinh chiến. Khi dẹp xong giặc Minh, vua Lê về Thăng Long, một hôm ngự thuyền dạo chơi trên hồ Lục Thủy, bỗng có con rùa nổi lên, ông rút gươm ra trỏ thì rùa liền đớp ngay thanh gươm mà lặn xuống. Như vậy là vua trả gươm cho trời. Vì vậy , hồ có tên là Hoàn Kiếm , gọi nôm na là Hồ Gươm . Sau thủy quân dùng hồ làm nơi luyện tập nên có thêm tên là hồ Thủy Quân. 
Phương pháp: nêu định nghĩa, giải thích, liệt kê 
Nguồn gốc, quá trình xây dựng đền, vị trí và cấu trúc đền. 
Đoạn 2 : 
	 Theo truyền thuyết thì đời Lê Thánh Tông ( nửa sau thế kỉ XV ) chỗ nay là gò Tháp Rùa từng là Điếu Đài tức là nơi vua đến ngồi câu cá. Đến đời Vĩnh Hựu, chúa Trịnh Giang lập cung Khánh Thụy ở đảo Ngọc làm nơi hóng gió ngày hè. Đầu thế kỉ XIX , một ngôi chùa được dựng lên trên nền cung Khánh Thụy cũ và có tên là chùa Ngọc Sơn . Ít lâu sau, nơi đây không thờ Phật nữa mà thờ thánh Văn Xương (chủ về văn chương, khoa cử) và Đức Thánh Trần (tức anh hùng Trần Quốc Tuấn, do vậy được đổi gọi là đền Ngọc Sơn . Năm 1864 , Nguyễn Văn Siêu, nhà văn hóa lớn của Hà Nội thời đó, đã đứng ra sửa sang lại toàn cảnh. Trên gò Ngọc Bội, ông xây một ngọn tháp hình bút lông, thân tháp có tạc ba chữ Tả thanh thiên (có nghĩa là viết lên trời xanh). Đó là Tháp Bút . Đi qua Tháp Bút tới một cửa cuốn gọi là Đài Nghiên vì trên có đặt một cái nghiên mực bằng đá. Qua Đài Nghiên đến cầu Thê Húc (có nghĩa là nơi ánh mặt trời đậu lại). Cầu dẫn đến cổng đền Ngọc Sơn . Đền có ba nếp , nếp ngoài là Bái Đường, nếp giữa là nơi thờ Văn Xương và nếp sau thờ Trần Hưng Đạo. Trước mặt bái đường là Trấn Ba Đình (đình chắn sóng). Nhìn thẳng về hướng Nam là Tháp Rùa . Tháp chỉ mới có từ cuối thế kỉ XIX nhưng đã trở thành biểu tượng quen thuộc của Hồ Gươm Hà Nội. 
Phương pháp: liệt kê, giải thích, phân tích, phân loại 
Giới thiệu Bờ Hồ 
Đoạn 3 : 
	 Ngày nay khu vực quanh hồ đã thành tên Bờ Hồ , là nơi nhân dân thủ đô dạo chơi ngày hè, nơi đón giao thừa, lại còn là nơi tổ chức hội hoa đăng - đèn hoa, pháo hoa - trong những dịp lễ tết hằng năm. 
Phương pháp: nêu định nghĩa 
2. Những kiến thức cần có để viết bài giới thiệu một danh lam thắng cảnh: 
3. Cách tích lũy kiến thức: 
Quan sát trực tiếp, xem tranh ảnh, video, hỏi han 
Phải đọc sách báo, tài liệu có liên quan, thu thập , nghiên cứu , ghi chép  
Địa lý, lịch sử, văn hóa, văn học 
4. Nhận xét bố cục 
Văn bản: Hồ Hoàn Kiếm và đền Ngọc Sơn 
* Đoạn 1: Giới thiệu hồ Hoàn Kiếm 
- Nguồn gốc hình thành, lịch sử các tên gọi 
* Đoạn 2: Giới thiệu Đền Ngọc Sơn 
- Nguồn gốc và quá trình xây dựng đền 
- Vị trí và cấu trúc đền. 
  * Đoạn 3: Giới thiệu Bờ Hồ 
Nội dung cần bổ sung 
Mở bài: giới thiệu đối tượng thuyết minh 
Thân bài: 
* Giới thiệu Hồ Hoàn Kiếm 
- Vị trí địa lý 
- Hình dáng, diện tích, màu nước 
- Các công trình kiến trúc xung quanh hồ . 
- Ý nghĩa lịch sử, xã hội, văn hóa vị trí trong đời sống tình cảm con người 
- Những bài học về bảo tồn, tôn tạo 
Kết bài: bày tỏ thái độ. 
* Đền Ngọc Sơn 
a. Mở bài: giới thiệu đối tượng: hồ Hoàn Kiếm và đền Ngọc Sơn 
b. Thân bài: 
* Giới thiệu hồ Hoàn Kiếm 
- Vị trí địa lý 
- Nguồn gốc hình thành, lịch sử các tên gọi của hồ 
- Hình dáng, diện tích, màu nước 
- Bờ Hồ, các công trình kiến trúc xung quanh 
* Giới thiệu đền Ngọc Sơn 
- Nguồn gốc và quá trình xây dựng đền 
- Vị trí và cấu trúc đền, đặc điểm 
* Ý nghĩa lịch sử, xã hội, văn hóavị trí trong đời sống tình cảm con người 
* Những bài học về bảo tồn, tôn tạo danh lam thắng cảnh 
c. Kết bài : bày tỏ thái độ của bản thân. 
BỐ CỤC THUYẾT MINH 
HỒ 
HOÀN KIẾM 
VÀ ĐỀN NGỌC SƠN 
MỞ BÀI: giới thiệu đối tượng 
c. KẾT BÀI: bày tỏ thái độ 
THÂN BÀI: thuyết minh chi tiết 
Vị trí địa lý 
Ý nghĩa 
Đặc điểm, cấu tạo các quần thể  
Lịch sử hình thành 
Bài học về bảo tồn, tôn tạo 
BỐ CỤC BÀI VĂN THUYẾT MINH VỀ MỘT DANH LAM THẮNG CẢNH 
Nội dung 
Phương pháp thuyết minh 
Gợi ý 
Vị trí địa lý 
Lịch sử hình thành 
Đặc điểm, cấu tạo các quần thể 
Ý nghĩa, bài học về bảo tồn, tôn tạo 
5. Gợi ý một số phương pháp thuyết minh về danh lam thắng cảnh 
- Liệt kê 
- Nằm ở đâu, tiếp giáp với những tuyến đường nào 
- Các dấu mốc thời gian, các tên gọi 
- Lí do xây dựng, thay đổi 
- Con số cụ thể về diện tích, kích thước 
- Chia tách theo từng bộ phận cấu tạo, từng công trình để thuyết minh đặc điểm, nét độc đáo 
- Có những ý nghĩa gì 
- Giải pháp cụ thể là gì, tại sao lại làm như vậy 
- Liệt kê 
- Giải thích 
- Dùng số liệu 
- Phân tích, phân loại 
- Liệt kê 
- Phân tích, giải thích 
=> Sử dụng phù hợp, linh hoạt 
6. Lời văn thuyết minh về một danh lam thắng cảnh 
Qua Đài Nghiên dẫn đến cầu Thê Húc (có nghĩa là nơi ánh mặt trời đậu lại). Cầu dẫn đến cổng đền Ngọc Sơn. (SGK Trang 34) 
 Năm 1865, dưới triều Tự Đức, Nguyễn Văn Siêu cho xây cầu nối bờ với đền Ngọc Sơn và đặt tên nó là Thê Húc (nghĩa là "giọt ánh sáng đậu lại" hay “ngưng tụ hào quang"). Cầu gồm 15 nhịp, 32 chân cột tròn xếp thành 16 đôi. Trên cầu lát ván gỗ và sơn màu đỏ sẫm, chữ màu vàng. Cầu Thê Húc được ví như một dải lụa đào mềm mại vắt ngang qua làn nước trong xanh đặc trưng của Hồ Hoàn Kiếm. Cầu hướng về phía Đông, nơi mặt trời mọc để đón nhận toàn bộ sinh khí tươi sáng của một ngày mới, màu đỏ tượng trưng cho màu của mặt trời, màu của sự sống, may mắn và ngọn nguồn hạnh phúc, ước vọng theo quan niệm người xưa truyền lại. Bởi thế có ý kiến cho rằng: “Hồ Gươm làm cho Hà Nội duyên dáng và mềm mại hơn nhưng cầu Thê Húc lại là đồ trang sức quý giá của Hồ Gươm”. (Bài làm của học sinh) 
GIỚI THIỆU 
GIỚI THIỆU 
MIÊU TẢ 
BÌNH LUẬN 
GIỚI THIỆU 
THUYẾT MINH VỀ MỘT DANH LAM THẮNG CẢNH 
* GHI NHỚ (SGK Trang 34): 
- Muốn viết bài giới thiệu về một danh lam, thắng cảnh thì tốt nhất phải đến nơi thăm thú , quan sát hoặc tra cứu sách vở, hỏi han những người hiểu biết về nơi ấy. 
- Bài giới thiệu nên có bố cục đủ ba phần . Lời giới thiệu ít nhiều có kèm theo miêu tả, bình luận thì sẽ hấp dẫn hơn; tuy nhiên, bài giới thiệu phải dựa trên cơ sở kiến thức đáng tin cậy và phương pháp thích hợp. 
- Lời văn cần chính xác và biểu cảm. 
II. LUYỆN TẬP 
Bài tập 2 (SGK Trang 35): Nếu muốn giới thiệu theo trình tự tham quan hồ Hoàn Kiếm và đền Ngọc Sơn từ xa đến gần, từ ngoài vào trong thì nên sắp xếp thứ tự giới thiệu như thế nào? 
- Bao quát toàn cảnh hồ - đền, giới thiệu một số công trình kiến trúc quanh hồ 
 - Từ đường Đinh Tiên Hoàng đi qua cổng chính, bên trái cổng là Tháp Bút => đến lớp cổng thứ hai Long Môn Hổ Bàng => lớp cổng thứ ba là Đài Nghiên => cây cầu Thê Húc => Đắc Nguyệt Lâu => Đền Chính 
- Phía Nam có đình Trấn Ba 
- Giữa hồ là Tháp Rùa. 
Bài tập 1 (SGK Trang 35): Lập lại bố cục bài giới thiệu Hồ Hoàn Kiếm và đền Ngọc Sơn một cách hợp lí. 
 Bài tập 3 (SGK Trang 35): Nếu viết bài này theo bố cục 3 phần, em sẽ chọn những chi tiết nào để làm nổi bật giá trị lịch sử và văn hóa của di tích, thắng cảnh? 
Truyền thuyết trả 
gươm thần 
Cầu Thê Húc 
Rùa Hồ Gươm 
Tháp Bút 
Vấn đề giữ gìn cảnh quan và sự trong sạch của Hồ Gươm. 
Bài tập bổ sung. Tìm hiểu và ghi chép tư liệu cho một trong số các đề văn sau: 
a. Đề 1: Giới thiệu về một danh lam thắng cảnh ở quê hương em. 
b. Đề 2: Thuyết minh về một danh lam thắng cảnh nổi tiếng trên thế giới mà em biết. 
Viết hoàn chỉnh bài văn thuyết minh về Hồ Hoàn Kiếm và đền Ngọc Sơn. (Tổ 1 chụp bài) 
Tìm hiểu, quan sát, ghi chép tư liệu lập dàn ý cho bài thuyết minh về Văn Miếu - Quốc Tử Giám (cá nhân làm ) 
3 
1 
2 
HƯỚNG DẪN 
HỌC VÀ LÀM BÀI 
Soạn bài Tức cảnh Pác Bó, Ngắm trăng 
CHÀO TẠM BIỆT, HẸN GẶP LẠI CÁC EM!